Οι παραπάνω ορισμοί των λέξεων αυτουργός και συναυτουργία είναι πασιφανές, ότι στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα έχουν συνδεθεί άρρηκτα με τον χώρο της δικαιοσύνης και μάλιστα της ποινικής. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η χρήση τους στα βάθη των αιώνων της ελληνικής γλώσσας, είχε αυτή τη χρήση αποκλειστικά.

Στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, η λέξη αυτουργός αποκτά μια τελείως διαφορετική έννοια από τη σημερινή. Έννοια που όσο παράδοξο και αν ακούγεται έβρισκε, και μπορεί ακόμα να βρίσκει, εφαρμογή στον χώρο της αγροτικής παραγωγής. Και ως εκ τούτου - καθώς το κείμενο δημοσιεύεται σε ιστοσελίδα του κρασιού - και στα οινικά θέματα και δρώμενα.

Αυτουργός

Στην τραγωδία «Ηλέκτρα», του Ευριπίδη, το έργο ξεκινάει με τον σύζυγο τής ηρωίδας, έναν φτωχό και άσημο αγρότη, να εξέρχεται από το σπίτι τους για να κατευθυνθεί στα χωράφια του, όπου τα φροντίζει μόνος του. Πίσω του ακολουθεί η Ηλέκτρα, πρόθυμη να τον βοηθήσει στο δύσκολο καθημερινό του έργο. Το όνομα του συζύγου δεν το γνωρίζουμε γιατί δεν έχει σημασία στην πλοκή του έργου. Για αυτό στο πρωτότυπο κείμενο αυτός εμφανίζεται με βάση την ιδιότητα αντί του ονόματος του. Κι η ιδιότητα του δεν είναι άλλη από ΑΥΤΟΥΡΓΟΣ.

Δηλαδή ένας φτωχός γεωργός, έτσι παρουσιάζεται το όνομα τού χαρακτήρα στη νεοελληνική μετάφραση του κειμένου, ο οποίος δεν έχει τη δυνατότητα να προσλάβει χέρια για να προχωρήσει στις απαραίτητες εργασίες στα χωράφια του. Παράγει Έργο λοιπόν αφ’ εαυτού του. Στο σημείο αυτό να επιτραπεί προς χάριν συντομίας και απλούστευσης, η λέξη αυτουργός να ταυτιστεί με αυτή του αμπελουργού, και ας αναγνωρίσουμε και την τραγική ειρωνεία που διαπνέει την ταύτιση αυτή.

Στα οινικά θέματα

Ένα από τα πιο συχνά αναμασώμενα cliché στον χώρο του κρασιού, μεταξύ τόσο των επαγγελματιών όσο και των οινόφιλων, είναι ότι χωρίς καλή πρώτη ύλη (σταφύλι) δεν μπορείς να κάνεις καλό κρασί. Για όσους βιαστούν να υποστηρίξουν ότι η παραπάνω θέση είναι σωστή και δεδοδένη, να γίνει εδώ η εξής παρατήρηση.

Αν όντως η θέση ήταν σωστή, τότε από αυτήν θα υπήρχαν απολήξεις που θα έβρισκαν τον δρόμο τους στο χώρο του κρασιού. Με απλά λόγια αν όντως ενδιέφερε τον οινικό κόσμο η πρώτη ύλη, τότε μέρος των ειδήσεων και των posts, θα αφορούσε και την καλλιέργεια της αμπέλου στη χώρα μας. Και από αυτή θα προέκυπτε εύλογα και το αντίστοιχο ενδιαφέρον, για τους αμπελουργούς.

Προχωρώντας τον συλλογισμό αυτό παρακάτω, σε μία χώρα όπου μεγάλο μέρος του αγροτικού κλήρου είναι κατακερματισμένο, είναι δεδομένο ότι υπάρχουν ουκ ολίγοι αμπελουργοί – αυτουργοί ακόμα και αν η ύπαρξή τους περιθωριοποιείται εγκληματικά. Το θέμα είναι ότι η ύπαρξη τους φαίνεται ότι αποσιωπάται καθ’ έξιν και κατ’ εξακολούθηση, εγκληματικά.

Συναυτουργία

Επιστρέφοντας στα νομικά θέματα, παραμένει μετέωρη η αρχική αναφορά περί συναυτουργίας και οφείλει να τεκμηριωθεί προς αποφυγή μηνύσεων κατά συρροή. Συνεπώς πρέπει να αναζητηθεί αρχικά αν έχει τελεστεί κάποια εγκληματική πράξη, κατά μόνας ή σε συναυτουργία.

Η αναμάσηση τσιτάτων και κούφιων θέσεων σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως έγκλημα. Ούτε η αποσιώπηση ή η αδιαφορία μπορούν αντίστοιχα να διωχθούν ποινικά. Ακόμα και αν κάποιος υποστηρίξει ότι στη χώρας μας δεν υπάρχουν αυτουργοί δεν προκύπτει κάποια αξιόποινη πράξη. Η μόνη άρνηση που διώκεται ποινικά εξάλλου είναι αυτή του Ολοκαυτώματος.

 Άρα υπάρχουν υποψίες συναυτουργίας; Και αν ναι, πώς συνδέονται με τους αμπελουργούς- αυτουργούς και ποιοι είναι οι πιθανοί ύποπτοι;

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων και δικαστικών περιπετειών, δεν θα δοθεί μια ξεκάθαρη απάντηση. Αντί αυτής όμως θα ακολουθήσει μια παράθεση αδιάσειστων πειστηρίων που να αποδεικνύουν την αντιφατική εικόνα του ελληνικού κρασιού και την απαξιωτική συμπεριφορά που οι άνθρωποι του, έχουν υιοθετήσει απέναντι στους αυτουργούς.

Πρώτο και χαρακτηριστικότερο είναι ότι ενώ υπάρχει πληθώρα ετικετών Single Vineyard, αυτές δεν έχουν ποτέ ονοματεπώνυμο. Θαρρείς πως και όλα αυτά τα διαλεχτά αμπελοτόπια, είναι ιδιόκτητα από τα οινοποιεία, που ακόμα και αν ισχύει καταδεικνύει την έλλειψη εμπιστοσύνης, αν όχι την τραγική αποστροφή, αυτών προς τους αμπελουργούς. Σε αυτό το σημείο οφείλει να αναφερθεί η κυκλοφορία ενός λευκού κρασιού από το Κτήμα Κυρ - Γιάννη, όπου το όνομα του αμπελουργού εμφανίζεται στην μπροστινή ετικέτα. Που αποτελεί την πιο πρόσφατη εξαίρεση στον κανόνα.

Συνεχίζοντας στη χώρα που η παραδοχή, ότι τα ελληνικά κόκκινα κρασιά χωλαίνουν στο αμπέλι, αποτελεί κοινό τόπο στα social media, έχει διοργανωθεί ένα και μοναδικό συνέδριο αμπελουργίας. Το οποίο αντί να αποτελεί αφορμή για συνέχιση της όσμωσης μεταξύ αμπελοκαλλιέργειας και παραγωγής, αυτό έχει εξοβελιστεί στη λήθη της αδιαφορίας. Μένοντας σε κούφιες αναρτήσεις και κροκοδείλια δάκρυα περί της υστέρησης της ελληνικής αμπελουργίας έναντι αυτής της Εσπερίας.

Η αλήθεια είναι ότι η άρνηση της ύπαρξης ή έστω η υποβάθμιση της, των αμπελουργών δεν αποτελεί ξένο σώμα στη γενικευμένη θεώρηση των πραγμάτων που έχουμε  στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο Θάνος Ντούγκος, στη χώρα μας τείνουμε να ξέρουμε και να ξεχωρίζουμε όλους τους ερμηνευτές ενός τραγουδιού αλλά ποτέ τον στιχουργό του.

Απαλλαγή εκ του κατηγορητηρίου

Χωρίς απτό έγκλημα δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία της συναυτουργίας και η αποκάλυψη των πιθανών υπευθύνων, οπότε η υπόθεση κλείνει εδώ. Με δεδομένο όμως ότι το παρόν κείμενο αναφέρθηκε αρχικά στο έργο του μεγάλου αρχαίου τραγικού ποιητή, να επιστρέψουμε σε αυτό.

Ο Αίγισθος και η Κλυταιμνήστρα μετά τη δολοφονία του Αγαμέμνονα εξορίζουν τον Ορέστη, από το Άργος και παντρεύουν την Ηλέκτρα με έναν άγνωστο και φτωχό αγρότη. Με τον τελευταίο να συμμετέχει στην τραγωδία, ως ένας ασήμαντος ρόλος που πιθανότατα η πλοκή να ξεδιπλώνονταν και χωρίς την παρουσία του.

Οποιαδήποτε προσπάθεια σύνδεσης του ρόλου του Αυτουργού στην τραγωδία του Ευριπίδη, με αυτόν των σημερινών αυτουργών στο σύγχρονο ελληνικό κρασί, μάλλον θα έχει τραγική κατάληξη. Χωρίς όμως αυτό να εκπλήσσει κανέναν αλλά και χωρίς κανείς να περιμένει την λύτρωση από κάποιον από μηχανής Θεό.

«Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα»

 

Κώστας Προβατάς Dip WSET