Η ιστορία του Swartland θα ήταν διαφορετική αν ο Charles Buck του οινοποιείου Fairview δεν έστηνε το Spice Route estate στα τέλη του ’90. Ο οινολόγος του νέου κτήματος δεν ήταν άλλος από τον θρυλικό -πλέον- Eben Sadie, που πρώτος αντιλήφθηκε τις δυνατότητες των παλαιών αμπελώνων για να τον ακολουθήσουν έπειτα κι άλλοι.

Η ιδιαιτερότητα του Swartland

Το Swartland βρίσκεται κοντά στο Cape town, λίγο πιο βόρεια από τις πιο γνωστές  ζώνες του Stellenbosch και του Paarl, και είναι προστατευμένη από την επίδραση των δύο ωκεανών (Ατλαντικού κ Ινδικού),με ιδιαίτερα ζεστό και ξηρό κλίμα. Όπως περιγράφει ο Hugh Johnson, το Swartland είναι μια χρυσή θάλασσα από τις μεγάλες εκτάσεις καλλιέργειας σταριού, με πράσινα νησιά από τα αμπέλια.

Το κλίμα της περιοχής ευνοούσε παραδοσιακά την καλλιέργεια της αμπέλου προστατεύοντας τα σταφύλια από ασθένειες, ενώ ταυτόχρονα, δεν ευνοούσε  την παραγωγή μεγάλων αποδόσεων όπως συνέβαινε με τις υπόλοιπες περιοχές της Ν. Αφρικής. Τα αμπέλια είχαν διαμορφωθεί στο σύστημα του κυπέλου για να αντέξουν την έλλειψη νερού και την απουσία άρδευσης. Οι παλαιοί αυτοί αμπελώνες έχουν σήμερα αναπτύξει βαθύ ριζικό σύστημα που φτάνει μέχρι το υπόστρωμα του εδάφους της περιοχής, εκεί όπου διατηρούνται αποθέματα νερού. Το αποτέλεσμα είναι, τα παραγόμενα σταφύλια να έχουν πολύ συμπυκνωμένα αρώματα που δίνουν τη δυνατότητα στους παραγωγούς να φτιάξουν μερικά από τα καλύτερα κρασιά της χώρας, ίσως και του κόσμου, όπως ισχυρίζονται πολλοί.

“The Swartland Revolution”

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συνέργεια των παραγωγών της περιοχής οι οποίοι συνεργάστηκαν συστήνοντας το “The Swartland Revolution” για να προωθήσουν την ιδιαιτερότητα της περιοχής τους.  Το συγκεκριμένο εγχείρημα αποτελεί μια προσπάθεια να γνωρίσει το κοινό τα κρασιά της περιοχής, αρχικά, αλλά ταυτόχρονα να αναπτυχθεί και ο οινοτουρισμός. Τα αποτελέσματα του εγχειρήματος αυτού μέχρι σήμερα κρίνονται ως απόλυτα επιτυχημένα με την ευρεία αναγνώριση της ζώνης και τα πλήθη επισκεπτών να το αποδεικνύουν.

Τα αμπέλια που χάνονται στην άμμο.

Μπορεί να φαντάζει απίθανο αλλά υπάρχει μια πολύ μεγάλη πιθανότητα τα αμπέλια του Swartland να κινδυνεύουν από την οικιστική ανάπτυξη στην Κίνα. Οι παραγωγοί της περιοχής έχουν έντονη  ανησυχία γιατί πολύ κοντά στους αμπελώνες έχουν δοθεί άδειες για δύο εγκαταστάσεις εξόρυξης άμμου,  κόντρα στις φωνές και τις νομικές διαδικασίες απαγόρευσης που κίνησαν οι παραγωγοί.

Η συλλογή άμμου κοντά ή και ανάμεσα στους αμπελώνες, σύμφωνα με τους παραγωγούς, θα διαταράξει τόσο το ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής όσο και την εικόνα που θα αντικρύζουν οι επισκέπτες των οινοποιείων. Η άμμος έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να συγκρατεί το νερό σαν σφουγγάρι. Με αυτόν τον τρόπο ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής του Swartland παραμένει αρκετά κοντά στις ρίζες των αμπελιών, που απουσία βροχών και άρδευσης έχουν αναπτύξει βαθύ ριζικό σύστημα. Η απομάκρυνση της άμμου από την ευρύτερη περιοχή θα επιφέρει την μείωση του συγκρατούμενου από αυτήν νερού. Συνεπώς, ο υδροφόρος ορίζοντας θα υποχωρήσει πιο χαμηλά από εκεί που φτάνουν σήμερα οι ρίζες των αμπελιών με την συνεπακόλουθη μείωση της ήδη μικρής παραγωγής αλλά και θέτοντας σε κίνδυνο την δυνατότητα καλλιέργειας του αμπελιού. Επιπλέον, η εικόνα εργοταξίου όσο διαρκούν οι εργασίες εξόρυξης ή ακόμα χειρότερα η ύπαρξη μια πλημμυρισμένης τρύπας, όταν έχουν τερματιστεί οι εργασίες εξόρυξης, στο τοπίο της περιοχής έχουν αποτρέψει ήδη δύο σχεδιαζόμενες επενδύσεις στο χώρο του οινοτουρισμού.

Λίγα λόγια για την εξόρυξη της άμμου.

Η άμμος στην Ελλάδα έχει συνδεθεί από πολλούς με τις παραλίες και τα καλοκαιρινά μπάνια, αλλά λόγω του χαμηλού της κόστους και της ευκολίας εξόρυξης αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά οικοδομικά υλικά στον πλανήτη. Οι χρήσεις της ξεκινούν από τις κατασκευές όπου, χρησιμοποιείται στο τσιμέντο και στην οδοποιία, στην υαλουργία , στις ηλεκτρονικές συσκευές σαν πηγή πυριτίου, μέχρι και στην βελτίωση  βραχωδών παραλίων.

Η εξόρυξη της άμμου δεν απαιτεί μεγάλα κεφάλαια για την έναρξη των εργασιών της, αντιθέτως υπάρχουν πολλές παράνομες τοποθεσίες εξόρυξης όπου με φτυάρια και γαϊδούρια γίνεται η συλλογή και η μεταφορά της. Στην περίπτωση των νόμιμων εργασιών απαιτείται μια μπουλντόζα να διανοίξει το δρόμο μέχρι το σημείο της εξόρυξης και μετά ένα φορτηγό για να την μεταφέρει.

Η εξόρυξη της άμμου γίνεται από παραλίες, κοίτες ποταμών, αποξηραμένες λίμνες μέχρι και τον βυθό του Ωκεανού. Στην Ινδονησία είχαν εξαφανιστεί περισσότερα από 20 νησιά από την εξόρυξη άμμου μέχρι το 2005, ενώ από την εξόρυξη σε κοίτες ποταμών έχουν καταρρεύσει γέφυρες στην Ινδία, την Πορτογαλία και την Ταϊβάν λόγω του ότι τα θεμέλια τους είχαν εκτεθεί στο νερό.

Τέλος, για να επανέλθουμε στην Κίνα, όπου το φαινόμενο της αστυφιλίας και της ανάπτυξης των αστικών κέντρων έχει εκτιναχθεί, η ζήτηση άμμου έχει φτάσει σε αστρονομικά μεγέθη. Έχει υπολογιστεί ότι η Κίνα τα τελευταία 25 χρόνια έχει χρησιμοποιήσει περισσότερο τσιμέντο από όσο οι ΗΠΑ σε όλον τον 20ο αιώνα.

Αμπέλι vs urbanization

Φαίνεται ότι η ανάπτυξη των αστικών κέντρων (urbanization) παγκοσμίως δεν θα σημειώσει καμία κάμψη τις επόμενες δεκαετίες, αντιθέτως θα συνεχίσει την εξάπλωση της. Το αμπέλι όπως και οι υπόλοιπες καλλιέργειες φαίνεται ότι εκτός από την αλλαγή του κλίματος του πλανήτη, έχουν να αντιμετωπίσουν και άλλους κινδύνους που συχνά δεν μπορούν να προβλεφθούν αλλά είναι συνδεδεμένοι με την σύγχρονη ανάπτυξη.

Ο αγώνας που δίνουν σήμερα οι παραγωγοί του Swartland στην Νότια Αφρική, είναι ο ίδιος με αυτόν που έδωσαν οι παραγωγοί στο Chablis ενάντια στην εγκατάσταση ενός εργοστασίου πίσσας, όπως και με αυτόν των  παραγωγών στον Mosel που αντιδρούν στην χάραξη ενός αυτοκινητόδρομου με μια μεγάλη γέφυρα που θα τέμνει τον ποταμό και τα αμπελοτόπια.

Όσο η συγκέντρωση των ανθρώπων στις πόλεις θα αυξάνεται  η ζήτηση για κρασί θα ακολουθεί. Όμως, η διαπίστωση αυτή  δεν συνεπάγεται απαραίτητα  την προστασία των φημισμένων σήμερα περιοχών αμπελοκαλλιέργειας. Υπάρχουν φόβοι ότι πολλές περιοχές που ενδεχομένως στο μέλλον να μην βρεθούν αντιμέτωπες με  την κατασκευαστική  ανάπτυξη, να χτυπηθούν  με οικονομικό μαρασμό καθώς μεγάλες εκτάσεις στην Κίνα, στην Ινδία αλλά και σε χώρες του Ισημερινού ετοιμάζονται να εισέλθουν στον παγκόσμιο ανταγωνισμό απειλώντας το σημερινό Status Quo του κρασιού.

Έφερα την ζωή μου ως εδώ

Χαρακιά πικρή στην άμμο που θα σβήσει

Οδυσσέας Ελύτης «Ωρίων»