Σε μία περίοδο που το ξεκίνημα της τουριστικής σεζόν παραδοσιακά συνοδεύεται από τις πρώτες εμφιαλώσεις των φρέσκων ροζέ και λευκών κρασιών. Η ικανοποίηση της δίψας των τουριστών, αυξάνει την ανάγκη των οινοποιείων για γυάλινες φιάλες και πιέζει την παραγωγή στα εργοστάσια για παραδόσεις.

Αυτά όμως συνέβαιναν την εποχή της κανονικότητας, όταν η ζωή μας κυλούσε με τα συνηθισμένα προβλήματα (μνημόνια, κρίση, μεταναστευτικό κλπ). Η περιπέτεια όμως του Covid φαίνεται ότι έχει καταφέρει να μεταβάλει ριζικά τη ζωή μας, με τις συνέπειες της δίχρονης - so far - καραντίνας να εμφανίζονται σήμερα με υστέρηση αλλά ταυτόχρονα και διογκωμένες, υπό την πίεση της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία.

Μερικά νούμερα

Στην Ευρώπη υπάρχουν κάπου στις 160 μονάδες παραγωγής γυαλιού, με τις γυάλινες συσκευασίες τροφίμων, ανάμεσα σε αυτές και οι γυάλινες φιάλες, να ξεπερνούν το 60% της παραγωγής. Υπολογίζεται ότι το 30% της παγκόσμιας παραγωγής γυαλιού συγκεντρώνεται στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Βέβαια το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Ευρώπη αλλά εντοπίζεται και στην αμερικανική Ήπειρο.

Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν υπολογισμοί που κόβουν την ανάσα, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η βιομηχανία του κρασιού από την έλλειψη φιαλών. Μια αισιόδοξη πρόβλεψη εκτιμάει ότι αυτή τη στιγμή στη Γαλλία υπάρχει έλλειμμα φιαλών ύψους 60 εκατομμυρίων, με πηγές  όμως από το Bordeaux να υπολογίζουν το έλλειμμα σε πολύ υψηλότερα νούμερα. Αγγλικές πηγές έχουν υπολογίσει ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία κρασιού σήμερα υπολείπεται του αστρονομικού νούμερου των 1,5 δις φιαλών.

Πώς φτιάχνεται μια φιάλη κρασιού;

Σε γενικές γραμμές για να παραχθεί μια γυάλινη φιάλη κρασιού απαιτούνται κάπου στα 7 με 12 διαφορετικά υλικά, ανάλογα με το στιλ της φιάλης και τον σκοπό της. Κάποια από αυτά είναι χαλαζιακή άμμος, σόδα, βόρακας, άστριοι, δολομίτης, ασβεστόλιθος και βάριο. Τα υλικά αυτά αναμιγνύονται με βάση τις προκαθορισμένες αναλογίες και μετά τήκονται σε θερμοκρασίες που μπορούν να φτάσουν και τους 1600 ⁰C.

 Τα ρευστά τηγμένα υλικά χύνονται μέσα στα καλούπια των οποίων θα πάρουν το σχήμα, αφού όμως πρώτα διοχετευτεί μέσα σε αυτά αέρας. Οι νεοσχηματισμένες ζεστές φιάλες ψύχονται απότομα έτσι ώστε να σκληρύνει το γυαλί και έπειτα εκτίθενται σε γυμνή φλόγα για να γυαλίσουν. Είναι προφανές ότι η παραγωγή γυάλινων φιαλών καταναλώνει αρκετά υψηλά επίπεδα ενέργειας και καύσιμων υλών, επιβαρύνοντας σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακα του κρασιού στο σύνολο του.

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά όμως;

Ως τώρα γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ένας από τους βασικότερους παράγοντες, που επηρεάζουν την παραγωγή αλλά και την τιμή του προϊόντος είναι η ενέργεια. Ειδικά στην Ευρώπη η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου αλλά και της ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της σύρραξης στην Ουκρανία, παίζει σημαίνοντα ρόλο. Κάποιοι αναλυτές αναφέρουν ότι η αύξηση του κόστους στις γυάλινες φιάλες αγγίζει και το ιλιγγιώδες 400%.

Όμως η αύξηση της τιμής δεν μπορεί να εξηγήσει την έλλειψη προϊόντος! Πολλοί αποδίδουν την έλλειψη φιαλών από την οινική βιομηχανία, στις ασυνέχειες που παρουσιάζει η εφοδιαστική αλυσίδα παγκοσμίως μετά την πανδημία. Βέβαια στο παρόν κείμενο δεν έχει σημασία να αναλυθεί αν φταίει περισσότερο η έλλειψη containers και πλοίων για να τα μεταφέρουν ή η απουσία ικανού αριθμού οδηγών, για να τα μεταφέρουν τα containers από τα λιμάνια στα εργοστάσια ή η απότομη και κατακόρυφη αύξηση των κομίστρων για τη μεταφορά των containers δια θαλάσσης.

Μερικοί πιο οξυδερκείς παρατηρητές σημειώνουν ότι ένας από τους λόγους στους οποίους οφείλεται η έλλειψη γυάλινων φιαλών στην Ευρώπη, είναι το κλείσιμο πολλών μονάδων παραγωγής γυαλιού λόγω της πανδημίας. Εξηγώντας ότι η κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης μέσα στην καραντίνα, επέφερε τη μείωση της ζήτησης σε γυάλινες φιάλες και άρα την πτώση της τιμής τους. Η οποία είχε ως άμεση συνέπεια πολλές επιχειρήσεις υαλουργίας να αναστείλουν την λειτουργία τους λόγω ζημιών.

Η πιο αιρετική όμως εκδοχή του «τί στα αλήθεια φταίει και δεν υπάρχουν διαθέσιμες γυάλινες φιάλες για το κρασί» είναι αυτή που κατηγορεί τις μεγάλες πολυεθνικές του αναψυκτικού και της μπίρας. Οι οποίες έχουν δεσμεύσει την παραγωγή των εργοστασίων με πολύ μεγάλες παραγγελίες για τις ίδιες, γεγονός που μεταθέτει τις ανάγκες της οινικής βιομηχανίας για το μέλλον. Αυτό που δεν είναι γνωστό αυτή τη στιγμή είναι αν τα εργοστάσια της Ουκρανίας παραμένουν σε λειτουργία ή αν την έχουν αναστείλει, ελέω της εμπόλεμης κατάστασης.

Θα αναζητηθούν εναλλακτικές;

Η αλήθεια είναι ότι η έλλειψη γυάλινων φιαλών δεν πλήττει μόνο τον χώρο του κρασιού αλλά απλώνεται οριζόντια και στη μπίρα και τα αποστάγματα. Αυτή τη στιγμή δεν διαφαίνεται κάποια λύση στο αδιέξοδο που να καλύπτει συνολικά το χώρο του κρασιού, πέρα από τις επιμέρους προετοιμασίες που μπορεί να έχουν ήδη κάνει κάποια οινοποιεία κατά μόνας.

Το πρόβλημα είναι πιο έντονο σε φιάλες που διαφέρουν από το κλασικό σχήμα του Bordeaux, το οποίο φαίνεται να είναι και το πιο εύκολο να βρει κάποιος σήμερα. Καθ’ ότι οι παραγωγοί ακόμα και αν βρουν διαθέσιμη κάποια φιάλη διαφορετικού σχήματος, από αυτό που είχαν αρχικά επιλέξει και σχεδιάσει θα πρέπει να αλλάξουν ή να φτιάξουν από την αρχή το υπόλοιπο Packaging. Καθώς δεν είναι σίγουροι ότι τα καψύλλια και τα πώματα της αρχικής του επιλογής θα ταιριάζουν στη διαθέσιμη φιάλη.

Το θέμα είναι ότι ακόμα και αν υιοθετηθεί σήμερα μια πολιτική πριμοδότησης ή επιδότησης της επιστρεπτόμενης φιάλης, δεν υπάρχουν τα απαραίτητα πλυντήρια στα οινοποιεία για να εξασφαλίσουν ότι οι φιάλες αυτές θα είναι άμεσα επαναχρησιμοποιήσιμες. Οπότε αν δεν λυθεί σύντομα το θέμα των φιαλών, δεν αποκλείεται στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον να βλέπουμε αρκετές ετικέτες που σήμερα έχουμε συνδέσει με γυάλινες φιάλες να κυκλοφορούν σε πλαστικές συσκευασίες.

Η αλήθεια είναι ότι η παραπάνω πρόβλεψη μπορεί να προκαλεί ανατριχίλα σε πολλούς στο χώρο του κρασιού και σίγουρα δεν μπορεί να είναι ευκολοχώνευτη. Αλλά δεν υπάρχει κανείς που να μας εξασφαλίσει ότι στην περίπτωση που η κατάσταση χειροτερεύσει, δεν θα δούμε οινοποιεία να ‘’ποιούν την ανάγκη φιλοτιμία’’ και να κυκλοφορούν ετικέτες τους ή μέρος της παραγωγής αυτών, σε πλαστικές συσκευασίες.

Κώστας Προβατάς Dip WSET