Πρόσφατα ο χώρος των ποτών στην Ελλάδα συγκλονίστηκε από την αποκάλυψη διακίνησης νοθευμένων φιαλών διάσημων ετικετών Whisky και Vodka από γνωστή εταιρεία εμπορίας ποτών στην Αττική. Το σύνολο της ζημιάς των εταιρειών που αντιπροσωπεύουν τις συγκεκριμένες μάρκες, οι μη καταβεβλημένοι φόροι καθώς και το κέρδος του παράνομου διακινητή υπολογίζονται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Rudi Kurniawan

Η επιτυχία των ελληνικών αρχών είναι σημαντική αλλά αν την συγκρίνουμε με την αντίστοιχη επιτυχία των αμερικάνικων αρχών και του FBI στην περίπτωση Kurniawan, μοιάζει με φιλοδώρημα. Έχουν περάσει 5 χρόνια από την σύλληψη του περίφημου πλέον Rudi Kurniawan στο σπίτι του στην Καλιφόρνια και μετέπειτα  καταδίκη του  σε 10 χρόνια κάθειρξη, για απάτη στην  πώληση πλαστών φιαλών διάσημων παραγωγών.  Υπολογίζεται ότι ο Kurniawan έχει αποκομίσει κέρδη από την πώληση πλαστών φιαλών που αγγίζει τα 25  εκατομμύρια δολάρια.

Πληθωρισμός και τιμές ακριβών φιαλών

Την τελευταία εικοσαετία έχει παρατηρηθεί μια ξέφρενη αύξηση στην τιμή αγοράς φιαλών από πολύ γνωστούς παραγωγούς, σε τέτοιο βαθμό όπου η αγορά τέτοιων κρασιών να αποτελεί μέρος επενδυτικού χαρτοφυλακίου πολλών εταιρειών και όχι κάβας.  Ο  ιδιαίτερος  αυτός πληθωρισμός έχει προκαλέσει  αύξηση των τιμών τέτοιων φιαλών μέχρι και 500%, με τους οίκους πληστηριασμών να έχουν συμβάλει σημαντικά στην άνοδο αυτή.

Το ιλιγγιώδες ύψος πώλησης αυτών των φιαλών  έχει εύλογα προσελκύσει  πολλούς κυνηγούς του εύκολου και γρήγορου κέρδους. Αν συγκρίνει κανείς τις δύο παραπάνω περιπτώσεις απάτης, θα βρει εύκολα τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η δεύτερη. Γιατί  στην πρώτη περίπτωση που είναι η ελληνική,  το όλο εγχείρημα δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την ύπαρξη μεγάλου αποθηκευτικού χώρου που θα φιλοξενούσε τα μηχανήματα, τους μεγάλους όγκους αλκοόλ και τις πολλές φιάλες. Ενώ στην περίπτωση Kurniawan  η κουζίνα του σπιτιού της μητέρας του, ένας εκτυπωτής και μια χειροκίνητη εμφιαλωτική μηχανή ήταν αρκετά.  Ένα επιπλέον πλεονέκτημα της δεύτερης περίπτωσης είναι ότι στηρίχθηκε στο γεγονός ότι κανένα από τα θύματα δεν διατίθεται να αποκαλύψει την απάτη, καθώς κάτι τέτοιο θα ενείχε τον κίνδυνο υποτίμησης  του συνόλου  της κάβας του υπό το φόβο της αμφιβολίας.

Το τελευταίο ισχύει και για τους παραγωγούς και τους έμπορους που δεν επιθυμούν την αποκάλυψη τέτοιων περιπτώσεων, καθότι οι πελάτες τους θα το σκεφτούν διπλά στο μέλλον να αγοράσουν από αυτούς. Έτσι συνήθως τέτοιες περιπτώσεις κρύβονται κάτω από το χαλί . Η απάτη στην πώληση πλαστών φιαλών έγκειται στο χαμηλό ρίσκο που ενέχει και στο πολύ υψηλό κέρδος που θα αποφέρει στους επίδοξους πλαστογράφους.

Πώς γίνεται;

Η ειδική ερευνήτρια σε θέματα πλαστών φιαλών, Maureen Downey περιγράφει τις τρεις  περιπτώσεις απάτης που έχει συναντήσει και πώς στήνεται η κομπίνα από τους απατεώνες:

Η πρώτη περίπτωση έχει να κάνει με την αγορά άδειων φιαλών διάσημων κρασιών από το eBay  και άλλες ηλεκτρονικές πλατφόρμες.  Οι άδειες φιάλες  ξαναγεμίζονται με κρασί και προωθούνται στην αγορά. Η Downey εκτιμά ότι λόγω αύξησης αυτής της ζήτησης οι τιμές πώλησης άδειων φιαλών στο διαδίκτυο έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Η δεύτερη περίπτωση συνίσταται στην πλαστογράφηση ετικετών και καψυλλίων διάσημων κρασιών, που στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν πάνω σε φιάλες με κρασί κατώτερης ποιότητας. Οινοποιεία όπως το Chateau Petrus έχουν αρχίσει να υιοθετούν μεθόδους προστασίας αντιγραφής της ετικέτας τους που συγκρίνονται με την εκτύπωση χαρτονομισμάτων, για να προστατεύσουν το προϊόν τους.

Η Τρίτη περίπτωσης αφορά τα κρασιά Μονόκερους, δηλαδή κατά την Downey  πρόκειται για ετικέτες που όπως και οι μονόκεροι, δεν υπήρξαν ποτέ.  Η αποκάλυψη μιας τέτοιας περίπτωσης ήταν και η αφορμή για να συλληφθεί ο Kurniawan, όταν προσπάθησε να πωλήσει σε δημοπρασία κρασιά του Domaine Ponsot Clos St. Denis Grand Cru. Όλα ξεκίνησαν όταν ο ιδιοκτήτης του κτήματος έλαβε γνώση της δημοπρασίας και  επισήμανε στον οίκο δημοπρασιών ότι οι φιάλες που πωλούσε ο Kurniawan με σοδειές από το 1945 μέχρι το 1971 ήταν ψεύτικες. Το κτήμα του κυκλοφόρησε για πρώτη φορά κρασί από το Clos St. Denis Grand Cru το 1982. Να σημειωθεί για την ιστορία, ότι ο οίκος δημοπρασιών αρχικά δήλωσε ότι θα αποσύρει τις εν λόγω φιάλες από την δημοπρασία, όμως ο δύσπιστος Γάλλος ταξίδεψε μέχρι τις ΗΠΑ για να σιγουρευτεί. Εκεί  ανακάλυψε ότι ο οίκος δεν είχε αποσύρει τις φιάλες  και έτσι απευθύνθηκε στις αμερικανικές αρχές οι οποίες και άρχισαν να ξετυλίγουν το κουβάρι της υπόθεσης.

Το Καίσιο-135 και η αντιμετώπιση της απάτης .

Ο Γάλλος πυρηνικός φυσικός  Philippe Hubert  έχει ανακαλύψει τον τρόπο για να εξακριβώσει την αυθεντικότητα του περιεχόμενου κρασιού μιας φιάλης με τη χρήση ακτινοβολίας-γ, που θεωρείται ότι είναι μια από τις πλέον αξιόπιστες μεθόδους καταπολέμησης της απάτης. Ο Hubert  βασίζει την μέθοδο του στην μέτρηση του στοιχείου Καίσιου-135 στο κρασί  και την σύγκρισή του με τη συγκέντρωση του στοιχείου στην ατμόσφαιρα της Γης την αντίστοιχη χρονιά του τρύγου. Η συγκεκριμένη μέθοδος βέβαια μπορεί να εφαρμοστεί σε φιάλες που παρήχθησαν μετά το 1952, καθώς από τότε εφαρμόζονται λεπτομερείς μετρήσεις για την ραδιενέργεια στην ατμόσφαιρα.

Το Καίσιο-135 είναι ένα από τα πολλά ισότοπα που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα κατά την έκρηξη των πυρηνικών βομβών και έχει μεγάλη διάρκεια ημιζωής, άρα και παραμονής στην ατμόσφαιρα. Οι πρώτες πυρηνικές βόμβες ήταν αυτές που έπεσαν στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι το 1945, αλλά οι επιστήμονες ξεκίνησαν την καταγραφή της ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα μετά την έναρξη εντατικών δοκιμών πυρηνικών όπλων τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Η δοκιμή της βόμβας Υδρογόνου από τις ΗΠΑ στην Ατόλη Bikini το 1954 και η αντίστοιχη της ΕΣΣΔ το 1961 στο αρχιπέλαγος Novaia Zenlia, φούντωσαν την ανησυχία για τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις  παγκοσμίως και οδήγησαν το 1963 στη Συμφωνία περιορισμού των δοκιμών πυρηνικών όπλων, τουλάχιστον υπέργεια καθώς συνεχίστηκαν οι δοκιμές είτε στο υπέδαφος είτε στο βυθό των θαλασσών.

Από το  1945 έως το 1992 οι δοκιμές πυρηνικών όπλων έχουν υπολογιστεί ότι φτάνουν σε μέγεθος τους 530 Μεγατόνους (29.000 φορές η βόμβα της Χιροσίμα), με τους 440 (83%) εξ αυτών να αφορούν δοκιμές στην ατμόσφαιρα.  Οι δοκιμές που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, έχουν ξεκινήσει από το βάθος των 600 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στα 200 μέτρα στο υπέδαφος ( Κιμ μην το πατήσεις!) και έχουν φτάσει με τη βοήθεια πυραύλων μέχρι τα 350 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος. Οι επιστήμονες έχοντας καταγράψει τις περισσότερες, αν όχι όλες τις δοκιμές μαζί και το ατύχημα  του Chernobyl έχουν καταρτίσει πίνακες με την συγκέντρωση της ραδιενέργειας ανά χρονιά στην ατμόσφαιρα βασιζόμενοι  στο Καίσιο-135.   Έτσι με το κατάλληλο μηχάνημα μπορεί να εξακριβωθεί αν η χρονιά του κρασιού είναι αληθής, χωρίς να ανοιχτεί η φιάλη. Με αυτόν τον τρόπο βεβαια μπορεί να αποδειχτεί αν το περιεχόμενο μιας φιάλης του Lafite-Rothschild του 1968, αντιστοιχεί σε κρασί της ίδιας χρονιάς αλλά όχι αν προέρχεται και από τα αμπέλια του διάσημου Chateau.

Τελικά ποιοι είναι οι απατεώνες;

Επιστρέφοντας στο αρχικό ζήτημα του άρθρου παραμένει αναπάντητο το ερώτημα ποιοι είναι αυτοί που πλαστογραφούν τις ακριβές φιάλες.  Η Downey ισχυρίζεται ότι υπάρχει κάποιος στη Γαλλία όπου επί πολλά έτη κυκλοφορεί Domain de la Romanée- Conti του 1945 σε φιάλες Magnum (1,5L) και Jeroboam (3L),  όμως είναι γνωστό ότι  λόγω της προσβολής των αμπελώνων από την φυλλοξήρα το 1945 κυκλοφόρησαν μόνο 608 φιάλες ( 2 βαρέλια)των 750ml. Ο Michael Eagan, ερευνητής αυθεντικότητας φιαλών, θεωρεί  ότι οι περισσότεροι απατεώνες δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και πιθανολογεί ότι λόγω της απαραίτητης γνώσης και εμπειρίας που απαιτεί μια πειστική πλαστογράφηση, πολλοί από αυτούς να είναι άτομα του εμπορίου του κρασιού οι οποίοι στράφηκαν προς την Σκοτεινή πλευρά της Δύναμης.