Μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσουν ότι πλανώνται όχι από τον τίτλο και το άρθρο αυτό αλλά από τους αντίποδες, που πιθανότατα δεν κατάφεραν ούτε μια φορά να προφέρουν σωστά τη γαλλική ποικιλία Syrah, καταλήγοντας να την προφέρουν ομόηχα με την περσική πόλη του Shiraz / Chiraz.

Η ιστορία όμως θέλει το κρασί της πόλης του Shiraz να είναι το πρώτο εμφιαλωμένο κρασί του μοντέρνου κόσμου! Μεταφερόμενοι  πίσω στον 17^ο αιώνα θα συναντήσουμε το κρασί από το νότιο τμήμα του σημερινού Ιράν, να ταξιδεύει στις θάλασσες σε ξυλοκιβώτια μέσα σε γυάλινες φιάλες. Επειδή πιθανότατα θα υπάρξουν εύλογες απορίες ως προς την σπουδαιότητα αυτής της τελευταίας πληροφορίας, να διευκρινιστεί ότι την ίδια εποχή, σε αυτό που σήμερα θεωρούμε το λίκνο της μοντέρνας εποχής του κρασιού, δηλαδή  τη δυτική Ευρώπη, τα κρασιά εξακολουθούσαν να ταξιδεύουν «χύμα» μέσα σε ξύλινα βαρέλια.

Ισλάμ και κρασί

Μπορεί να ακούγεται παράδοξο αλλά η επικράτηση του Ισλάμ, στη Μέση Ανατολή και την Ασία μετά τον 7^ο αιώνα μ.Χ, δεν σήμανε την οριστική εγκατάλειψη της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής κρασιού. Μπορεί η τελευταία με την πάροδο των αιώνων να είχε παραχωρηθεί αποκλειστικά στους Χριστιανικούς (στο Ιράν κυρίως Αρμένιοι)  και Εβραϊκούς πληθυσμούς της περιοχής αλλά σε καμία περίπτωση δεν είχε απαγορευτεί. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τους πρώτους αιώνες του Αραβικού Χαλιφάτου υπάρχουν αρκετοί μουσουλμάνοι ποιητές που αντλούν έμπνευση από την κατανάλωση κρασιού, αφιερώνοντας στο κρασί  και ουκ ολίγα ποιήματα!

Η Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν του 1978 αποτέλεσε μια τομή κόντρα στην ιστορία της ευρύτερης περιοχής. Οι μουλάδες του Χομεϊνί έδωσαν τέλος στον θεσμό της Περσικής Βασιλείας που μετρούσε πάνω από 2.500 χρόνια ύπαρξής αλλά ακόμα χειρότερα και στην ακόμα παλαιότερη πανανθρώπινη δραστηριότητα της παραγωγής κρασιού.  Έχει υπολογιστεί ότι πριν την Ισλαμική Επανάσταση στη χώρα δραστηριοποιούνταν γύρω στα 300 οινοποιεία.

Shiraz: πόλη και κρασί

Η πόλη του Shiraz βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της οροσειράς Ζάγκρος, στο ίδιο περίπου γεωγραφικό ύψος με την πόλη του Κουβέιτ. Το Shiraz, χάρη στους πολυάριθμους κήπους του, είχε αποκτήσει τη φήμη της πόλης των κήπων και των ποιητών. Οι καλύτεροι αμπελώνες της πόλης ήταν ξερικοί και δέσποζαν ψηλά στο βουνό, σε υψόμετρο άνω των 1.400 μέτρων. Το κρασί του ήταν ξακουστό σε όλη την Ασία χάρη στους υψηλούς αλκοολικούς του βαθμούς. Φημολογείται ότι έφτανε τους 14-15% αλκοόλ, γεγονός που του επέτρεπε να ταξιδεύει στις θάλασσες αναλλοίωτο, σε σχέση με τα αντίστοιχα κρασιά της Γαλλίας και της υπόλοιπης δυτικής Ευρώπης.

Τα κρασιά της πόλης διακινούνταν ήδη από τον 17^ο αιώνα σε φιάλες, σύμφωνα με μαρτυρίες Ευρωπαίων περιηγητών της εποχής. Ξεκινώντας από τους ορεινούς αμπελώνες  και μέσω των οφιοειδών δρόμων της οροσειράς κατέληγαν στο λιμάνι  Kangan του Περσικού Κόλπου. Από εκεί ταξίδευαν με καράβια από την Αίγυπτο μέχρι και την Ινδία για να ικανοποιήσουν τη δίψα για κρασί των εκεί Ευρωπαίων αποίκων. Η χρυσή εποχή των κρασιών του Shiraz διήρκησε για σχεδόν δύο αιώνες, καθότι το 1869 η διάνοιξη της Διώρυγας του Suez, επέτρεψε τη μαζική εισβολή των γαλλικών κρασιών, τα οποία εν τω μεταξύ είχαν αναβαθμιστεί σημαντικά ποιοτικώς.

Οι φιάλες του Shiraz

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως τον 17^ο αιώνα το κρασί του Shiraz διακινούνταν σε φιάλες, όταν την αντίστοιχη περίοδο στη Δυτική Ευρώπη οι γυάλινες φιάλες χρησιμοποιούνταν ως μέσο μεταφοράς του κρασιού από το βαρέλι στο τραπέζι. Ο λόγος είναι ότι οι Πέρσες τεχνίτες της υαλουργίας, είχαν καταφέρει να παράξουν γυάλινες φιάλες από πολύ πιο χοντρό και άρα ανθεκτικό γυαλί σε σχέση με τους Ευρωπαίους ομότεχνους τους. Για να καταφέρουν οι Άγγλοι υαλουργοί να παράξουν αντίστοιχης ποιότητας και ανθεκτικότητας γυαλί, έπρεπε να παρέμβει το Αγγλικό Ναυτικό και ο Βασιλιάς της Αγγλίας!

Με βασιλικό διάταγμα απαγορεύτηκε η χρήση της πολύτιμης, για τη ναυπήγηση νέων πλοίων, ξυλείας ως καύσιμης ύλης. Έτσι οι υαλουργοί κατέφυγαν στον άνθρακα ως καύσιμη ύλη. Επιλογή που τους επέτρεψε να πετύχουν υψηλότερες θερμοκρασίες και άρα να επιτύχουν να παράξουν πιο χοντρό και ανθεκτικότερο γυαλί. Επιστρέφοντας στο Shiraz, έχει ενδιαφέρον να καταγραφεί ότι η αρχικά προοριζόμενη χρήση των γυάλινων φιαλών δεν ήταν για την μεταφορά κρασιού, αλλά για σορμπέ! Η ύπαρξη πληθώρας οπωροφόρων δέντρων στους κήπους της πόλης σήμαινε τη παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων φρούτων, τα οποία με τη σειρά τους συντηρούνταν σε μορφή σιροπιού για κατανάλωση τον Χειμώνα. Όταν τα σιρόπια, που διατηρούνταν σε γυάλινες φιάλες, αναμιγνύονταν με χιόνι έδιναν τα πρώτα δροσιστικά σορμπέ! 

Η άλυτη απορία

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει  ανακαλυφθεί κάποια ευθεία σύνδεση ανάμεσα στο κρασί του Shiraz και την ομόηχη ονομασία που έδωσαν οι αντίποδες Αυστραλοί στη γαλλική ποικιλία του Syrah. Αλλά με μια προσεκτική ματιά θα παρατηρήσει κάποιος ότι η εποχή που το κρασί του Shiraz μεσουρανούσε στην νότια Ασία, συμπίπτει με τις απαρχές της εξάπλωσης της αμπελοκαλλιέργειας στην Αυστραλία. Έχει υπολογιστεί ότι το κρασί του Shiraz στον απόγειο του είχε εξαγωγές, που κυμαίνονταν ανάμεσα στις 200 και 300 χιλιάδες φιάλες το χρόνο.

Έχοντας κατά νου ότι οι Αυστραλοί παραγωγοί προσπαθούσαν για αρκετές δεκαετίες να ανταγωνιστούν τα ευρωπαϊκά κρασιά, στις αγορές της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, δεν θα ήταν απίθανο να έχουν προσπαθήσει να καπηλευτούν και το όνομα και τη φήμη του πιο κοντινού τους ανταγωνιστή. Προσπαθώντας στη συνέχεια να θολώσουν τα νερά με τη θεωρία ότι η παραφορά της ποικιλίας Syrah, οφειλόταν σε ορθογραφικό λάθος ή στην αδυναμία τους να διαχωρίσουν το Syrah από το Hermitage.

Κώστας Προβατάς Dip WSET