Ποιός θα μπορούσε ποτέ να πιστέψει ότι ο τίτλος του παρόντος κειμένου μπορεί να αποτέλεσε κάποτε ένα από τα βασικά μιας αγροτικής εξέγερσης. Κι όμως στην Ιαπωνία του 19ου αιώνα οι μάζες των αγροτών υιοθέτησαν μια από τις πιο αστείες θεωρίες συνομωσίας της εποχής εκείνης, πιστεύοντας ότι η  κυβέρνηση και ο στρατός θα τους έπαιρνε το αίμα για να το μετατρέψει σε κόκκινο κρασί, που στη συνέχεια θα το έπιναν οι Δυτικοί.

Η αλήθεια είναι ότι για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό η παραπάνω πεποίθηση θα αποτελούσε στην καλύτερη περίπτωση αστείο ή κάποιο ισοδύναμο του “Μεσημερά” που αρπάζει τα άτακτα παιδιά. Καθότι η πλούσια  οινοποιητική παράδοση του τόπου μας δεν αφήνει περιθώρια για τέτοια μυθεύματα και δοξασίες. Όμως, στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου αποτέλεσε κάτι παραπάνω από φόβητρο για άτακτα παιδιά, τρομοκρατώντας πλήθη αγροτών που εναντιώθηκαν δυναμικά στην κυβέρνηση της χώρας τους. 

Το κρασί στην Άπω Ανατολή

Η Ιαπωνία αποτελεί ένα ιστορικό παράδοξο στο σύνολο της καθώς η πορεία που ακολούθησε μέσα στους αιώνες είναι δύσκολο να συγκριθεί ακόμα και με τις γειτονικές σε αυτήν χώρες. Η αμπελοκαλλιέργεια θεωρείται ότι πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία τον 8ο μ.Χ αιώνα αλλά τα σταφύλια δεν οδηγήθηκαν ποτέ στην στροφιλιά, αντιθέτως καταναλωνόταν ως φρούτα γιατί αναγνωρίζονταν ότι  διέθεταν ιαματικές ιδιότητες.

Το κρασί πρωτοεμφανίστηκε το 1545 με τους πρώτους Ευρωπαίους που έφτασαν στα ιαπωνικά νησιά. Θεωρείται ότι η Ιαπωνική ελίτ της εποχής είχε αρχίσει να αναζητά και να απολαμβάνει το κρασί.  Όμως η παρουσία των ευρωπαίων και άρα και του κρασιού, δεν διήρκησε για πολύ, καθότι τον 17ο αιώνα μ.Χ οι Ιάπωνες άρχοντες αποφάσισαν να απομονώσουν την χώρα τους από τον υπόλοιπο κόσμο, διώχνοντας κάθε ξένο. Στην παραπάνω απόφαση  συμπεριλαμβάνονταν και οι χριστιανοί Ιεραπόστολοι που μαζί με τη θρησκεία τους είχαν εξαπλώσει και την κατανάλωση του κρασιού. 

 Όλα άλλαξαν τον  Ιούλιο του 1853 όταν τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ «έπεισαν», υπό την απειλή των κανονιών τους, τον Shogun Tokugawa να άρει την απομόνωση.  Πλέον οι Δυτικοί άρχισαν να συρρέουν στα ιαπωνικά νησιά για να εμπορευτούν τα προϊόντα τους συνάπτοντας επωφελείς για τους ίδιους  εμπορικές συνθήκες που τους εξασφάλιζαν σημαντικά προνόμια εις βάρος των Ιαπώνων. Με την εγκατάσταση των Δυτικών στα Ιαπωνικά νησιά επανεμφανίστηκε στη χώρα και η κατανάλωση κρασιού.

Η πορεία προς την εξέγερση και ο Tom Cruise

 Η εμφάνιση των Δυτικών στην Ιαπωνία και η άρση της απομόνωσης των νησιών της επέφερε την πτώση του πρότερου πολιτειακού συστήματος ( Σογκουνάτου )  και την επικράτηση της αυτοκρατορικής εξουσίας.  Η νέα κυβέρνηση που προέκυψε προσπάθησε να κερδίσει με γοργό ρυθμό το χαμένο έδαφος έναντι των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, εγκαινιάζοντας έναν ευρύτατο κύκλο μεταρρυθμίσεων με στόχο τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Μια από αυτές ήταν ο σχηματισμός εθνικού στρατού κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η παραγκώνιση  της κάστας των Samurai ( επαγγελματίες στρατιώτες ).

Έτσι το 1873 χιλιάδες αγρότες που ήδη δυσανασχετούσαν για την άνοδο της τιμής του ρυζιού και τους συνεχώς αυξανόμενους φόρους, ξεσηκώθηκαν μαζικά ενάντια στο νέο σύστημα στρατολόγησης. Καθώς, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, θεωρούσαν ότι ο στρατός και η κυβέρνηση θα τους ρουφούσαν το αίμα για να φτιάξουν κόκκινο κρασί, που θα προσέφεραν στους «κακούς» Δυτικούς που λυμαίνονταν τον πλούτο της χώρας τους.

 Η ένταση της εξέγερσης ανάγκασε την κυβέρνηση σε αναδίπλωση αναστέλλοντας για μερικά χρόνια την εφαρμογή του νέου συστήματος  στρατολόγησης. Το 1877 ήταν η σειρά των Samurai να αντιταχθούν στην παραγκώνιση τους και να εξεγερθούν ενάντια στην κυβέρνηση. Η εξέγερση αυτή φάνηκε πιο «ενδιαφέρουσα» στην κινηματογραφική βιομηχανία του Hollywood που τη μετέφερε στη μεγάλη οθόνη με την ταινία όπου πρωταγωνιστούσε ο Tom Cruise «Ο Τελευταίος Σαμουράι».

Σήμερα

Η Ιαπωνία πλέον σήμερα παραμένει ένα από τα λίγα αναπτυγμένα κράτη του κόσμου που διατηρεί τόσο πιστά τις παλιές της παραδόσεις. Ευτυχώς για το κρασί, οι Ιάπωνες τα τελευταία τριάντα χρόνια έχουν γίνει πιο δεκτικοί προς το ευγενές αυτό ποτό. Το 2015 μάλιστα ήταν η χρονιά όπου η χώρα απέκτησε τον πρώτο της Ιάπωνα Master of Wine, τον Kenichi Ohashi. Σήμερα στην Ιαπωνία η αμπελοκαλλιέργεια παραμένει προσανατολισμένη στην παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών αλλά πλέον υπάρχουν μια χούφτα οινοποιείων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή κρασιού. 

Από την άλλη ένας άλλος MW ο Ned Goowin, με καταγωγή από την Αυστραλία, που μέχρι το 2014 ζούσε στην Ιαπωνία, μέσα από ένα άρθρο του στο Purple Pages της Jancis Robinson ανέδειξε τα κακώς κείμενα της ιαπωνικής οινικής πραγματικότητας. Σύμφωνα με τον ίδιο  η μακρά πίστη στις παραδόσεις της χώρας και η μοναδικότητα της, εκτός από πηγή θαυμασμού, αποτελούν τον πυρήνα της στενομυαλιάς και του ελιτισμού που διέπει την ιαπωνική κοινωνία  και κατ’ επέκταση και τον οινικό κλάδο της.

Καθώς σύμφωνα με τον ίδιο, οι Ιάπωνες Sommeliers διαπνέονται από βαθύτατη αίσθηση υπερβολής και υπερανάλυσης. Υπερτονίζοντας την έννοια του terroir και χρησιμοποιώντας περίπλοκη γλώσσα, σύμφωνα με τον Goodwin, κατάφεραν να απονευρώσουν το κρασί στην Ιαπωνία από την πιο βασική του ιδιότητα, να χαρίζει χαρά και απόλαυση σε αυτούς που το πίνουν.

Κώστας Προβατάς Dip WSET