Τα μέλη των Wine of Athens έδωσαν την ευκαιρία στους επισκέπτες της εκδήλωσης να δοκιμάσουν, πέρα των φρέσκων, όλη τη γκάμα των λευκών κρασιών από Σαββατιανό που διαθέτουν. Για όσους αναρωτιούνται για την ευρύτητα αυτής της γκάμας, να μάθουν ότι αυτή εκτείνεται πέρα από κάθε προσδοκία που θα μπορούσε να διατηρεί κάποιος για μια λευκή ποικιλία.

Δηλαδή η ποικιλία μπορεί να δώσει φρέσκα λευκά σαν αυτά του 2021, που, παρ’ όλες τις δυσκολίες της φετινής χρονιάς, διακρίνονται για την εξαιρετική τους ποιότητα και για την έντονη φρεσκάδα τους. Κάποια από αυτά «τσιμπάνε» περισσότερο φρουτώδη χαρακτήρα ενώ άλλα διατηρούν πιο βοτανικό προφίλ, αντικατοπτρίζοντας το καθένα τη διαφορετικότητα του αμπελώνα της βορειοανατολικής Αττικής αλλά και τον χαρακτήρα του οινοποιού πίσω από αυτό.

Πέρα από τα φρέσκα, οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τα φρέσκα κρασιά του 2020 αλλά και άλλες πιο παλιές χρονιές, φτάνοντας μέχρι και 2013. Οι παραγωγοί παρουσίασαν επίσης και λευκά κρασιά που είχαν ωριμάσει σε βαρέλια, τόσο δρύινα όσο και ακακίας. Όπως και λευκά κρασιά με skin contact αλλά και κρασιά ελάχιστων παρεμβάσεων. Σε κάθε περίπτωση, η ποικιλία δείχνει ότι στα χέρια αποφασισμένων οινοποιών ξεχωρίζει για τα λευκά κρασιά της, χαμηλού αλκοολικού τίτλου, τα οποία όμως διαθέτουν δυσανάλογη για το αλκοολ τους, λιπαρή υφή και μακρά δυνατότητα παλαίωσης.

Μερικές σκέψεις πέρα από τη γευσιγνωσία

Το πρόβλημα με το Σαββατιανό είναι, ότι ενώ είναι ίσως η πιο πολυφυτεμένη ελληνική ποικιλία, κανείς δεν φαίνεται πρόθυμος να της αποδώσει την ανάλογη σημασία. Η εξάπλωση της ποικιλίας σε τόσα διαφορετικά μέρη – και δεν μιλάμε μόνο για τη βορειοανατολική Αττική – είναι ικανή να ανταποκριθεί στις ανάγκες ύπαρξης μιας λευκής ποικιλίας με κρασιά που θα διαχωρίζονται βάσει του terroir.

Μιλώντας για εξάπλωση, αν θεωρήσουμε ότι πάνω στον χάρτη η μια άκρη του διαβήτη θα ακουμπούσε στην ακρόπολη, η άλλη θα διέτρεχε ένα κύκλο ο οποίος θα περιελάμβανε μέσα την Εύβοια και τη Βοιωτία, τη δυτική Αττική (Wild West με αμπελουργικούς όρους) και τη Μεγαρίδα, περιοχές της Κορινθίας αλλά και νησιά των Κυκλάδων.

…της αυτού Αθηνότης

Το Σαββατιανό, όπως πολύ σωστά είχε παρατηρήσει το μακρινό 2002 ο Χάρης Αντωνίου, του κτήματος Εύχαρις, στο αμπελοοινικό συμπόσιο Οίνον Ιστορώ, υπήρξε πάντα ένας ταπεινός υπηρέτης των αναγκών της πόλης των Αθηνών. Η εξάπλωση της ποικιλίας σχετίζεται ξεκάθαρα με τη δυνατότητα της να είναι παραγωγική σε ιδιαίτερα ξηρά κλίματα, όπως αυτό της Αττικής, εξασφαλίζοντας την απορρόφηση της παραγωγής – και άρα εισόδημα στους αμπελουργούς – για την ικανοποίηση της δίψας της Αθήνας για κρασί.

Στα δύσκολα χρόνια για την ποικιλία, όταν το ελληνικό κρασί έκανε βήματα μπροστά, και με τη μαζική εισροή ξενικων ποικιλιών στον ελληνικό αμπελώνα, το Σαββατιανό περιθωριοποιήθηκε με τη στάμπα της «μη - ποιοτικής» ποικιλίας. Το παράδοξο είναι ότι το ακόμα πιο μακρινό 1985, ο Alexis Lichine (πατήρ του Sasha) στην εγκυκλοπαίδεια κρασιών και αποσταγμάτων τού αναφέρει, ότι το πιο διάσημο ελληνικό εμφιαλωμένο κρασί ήταν το ΠΟΠ Υμηττός από Σαββατιανό.

Φαίνεται ότι ο καθοριστικότερος παράγοντας για τη μη καταξίωση της ποικιλίας σήμερα, είναι απόρροια του ιστορικού κενού που παρουσιάστηκε από το κλείσιμο της εταιρείας ΚΑΜΠΑΣ. Η απουσία για πολλά χρόνια ενός μεγάλου οινοποιείου ή εμπόρου που να τολμήσει να επενδύσει πάνω στην ποικιλία, στέρησε από τους υπόλοιπους παραγωγούς την τόλμη και την αυτοπεποίθηση.

 Αν η ποικιλία σήμερα έχει καταφέρει να διεκδικεί με πείσμα την παρουσία της στην πρώτη εθνική του ελληνικού κρασιού, αυτό αποτελεί το αποτέλεσμα του πείσματος μικρών, σε μέγεθος αλλά όχι σε φιλοδοξία, παραγωγών που αρνήθηκαν να δεχτούν ότι ο αττικός αμπελώνας υστερεί έναντι των άλλων αμπελουργικών περιοχών.

Ενδεικτικό της επιμονής αλλά και της σιγουριάς που αισθάνονται σήμερα οι παραγωγοί κρασιών από Σαββατιανό, είναι το πλήθος των μονοποικιλιακών ετικετών που κυκλοφορούν στην αγορά. Σε αντίθεση με τις περισσότερες λευκές ποικιλίες, το Σαββατιανό δεν «βολεύεται» σε χαρμάνια, γεγονός παράδοξο για μια ποικιλία που συχνά οι άνθρωποι του κρασιού τείνουμε να αναφέρομαστε σε αυτήν ως ταπεινή! Αρνούμενη να κλέψει από την δόξα κάποιας άλλης ποικιλίας για να φανεί.

Αντί επιλόγου

Η κουβέντα για το παρόν, το μέλλον αλλά και το παρελθόν της ποικιλίας του Σαββατιανού δεν μπορεί να εξαντληθεί εδώ και με αφορμή μια μικρή εκδήλωση. Εν είδει κλεισίματος ας ειπωθούν δύο αλήθειες! Η πρώτη είναι ότι όση προσπάθεια και να γίνει, ώστε η ποικιλία να χωρέσει στα κοστούμια των φρέσκων λευκών κρασιών, τα κρασιά της πάντα θα είναι πιο νόστιμα από την επόμενη του τρύγου χρονιά και για πολλά χρόνια περαιτέρω. 

Η δεύτερη είναι ότι στην ελληνική οινική πραγματικότητα, η ποικιλία αντιμετωπίζεται με όρους φοβικούς και σνομπισμού. Με πολλούς «ειδικούς» να διαγωνίζονται στην ανάδειξη της οινικής ιστορίας αλλόθροων ανθρώπων και αλλόγλωσσων τόπων. Κοιτώντας υποτιμητικά την ποικιλία των Σωκράτη και Πλάτωνα, που βρίσκεται στα μέρη αυτά για κάποιες χιλιάδες χρόνια, πολλά πριν γίνουν αυτοί «ειδικοί» και θα συνεχίσει να υπάρχει για πολλά περισσότερα ακόμα στη γειτονιά μας.

Κώστας Προβατάς Dip WSET