Φαίνεται ότι η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας που προηγήθηκε τους προηγούμενους μήνες είναι στενά συνδεδεμένη με την έντονη βροχόπτωση των τελευταίων ημερών. Είναι ολοφάνερο ότι και τα δύο καιρικά φαινόμενα αποτελούν εκφράσεις της κλιματικής αλλαγής και των μεταβολών που αυτή επιφέρει.

Medicanes

Το παραπάνω αποτελεί την σύντμηση των αγγλικών λέξεων Mediterranean (Μεσόγειος) και Hurricane (Κυκλώνας) και αποτελεί την περιγραφή ενός αρκετά πρόσφατου φαινομένου. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει τα τελευταία χρόνια ότι στα δυτικά της Σικελίας, καταμεσής της Μεσογείου, σχηματίζονται υποτροπικοί κυκλώνες που προκαλούν έντονες βροχοπτώσεις. Οι κυκλώνες αυτοί ξεσπούν στην Μεσόγειο, φτάνοντας μέχρι και την χώρα μας, και προκαλούν τοπικούς κατακλυσμούς, όπως αυτόν που χτύπησε την Μάνδρα όταν σε λίγες μόνο ώρες έπεσε νερό που αντιστοιχεί στο 1/3 της ετήσιας βροχόπτωσης.

Η κλιματική αλλαγή και η αμπελουργία.

Το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη επηρεάζουν άμεσα την αμπελουργία και θέτουν την παραγωγή ποιοτικών οίνων σε δοκιμασία σε πολλές οινοπαραγωγές περιοχές. Οι συνέπειες του φαινομένου αυτού μπορούν να κατηγοριοποιηθούν χονδρικά στις εξής:

1. Περιόδους μακράς ξηρασίας: Η ξηρασία έγκειται στην παρατεταμένη απουσία βροχόπτωσης, με αποτέλεσμα να αυξάνει το υδατικό στρες των αμπελιών. Σε υγρές και ψυχρές περιοχές η ξηρασία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των παραγόμενων οίνων, με πιο πρόσφατη περίπτωση αυτή του τρύγου στο Bordeaux το 2016. Από την άλλη όμως σε θερμές περιοχές, όπως στη χώρα μας ή την Αυστραλία, η παρατεταμένη ξηρασία μπορεί να προκαλέσει σημαντική μείωση στην παραγωγή και να προκαλέσει την ανισόρροπη ωρίμανση των σταφυλιών, δηλαδή, σταφύλια με υψηλά σάκχαρα και ανώριμες ταννίνες και χρωστικές.

2. Αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας: Στην περίπτωση αυτή τα αμπέλια τείνουν να ξυπνούν πιο πρώιμα από τη χειμερία νάρκη και να κινδυνεύουν από ξαφνικούς παγετούς, όπως συνέβη φέτος στους αμπελώνες σε διάφορες χώρες της Ευρώπης από τη Γερμανία, και τη Γαλλία μέχρι τη βόρεια Ιταλία και την Ισπανία. Επιπλέον, η αύξηση της υγρασίας, ειδικά κατά τους ανοιξιάτικους μήνες, προκαλεί αύξηση των ασθενειών των αμπελιών, οι οποίες μπορούν να υποβαθμίσουν ή και να καταστρέψουν –όπως για παράδειγμα ο περονόσπορος- την παραγωγή των σταφυλιών.

3. Έντονες βροχοπτώσεις: Όπως γράφτηκε και παραπάνω, η παρατεταμένη ξηρασία και η χρήση βαριών μηχανημάτων συμβάλλουν στη διάβρωση του εδάφους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, οι έντονες βροχοπτώσεις να παρασέρνουν τα χώματα και να προκαλούν καταστροφές αλλά και κινδύνους για ανθρώπινες απώλειες.

4. Αύξηση της συχνότητας των προσβολών από χαλάζι: Η συχνότητα των προσβολών των καλλιεργειών από χαλάζι έχει αυξηθεί επικίνδυνα παγκοσμίως και φαίνεται ότι υπάρχουν πολλές οινοπαραγωγές περιοχές όπου το χαλάζι έχει μετατραπεί σε τακτικό επισκέπτη. Χαρακτηριστική περίπτωση η περιοχή της Βουργουνδίας όπου την τελευταία δεκαετία, οι αμπελουργοί μετράνε μόλις 3 χρονιές χωρίς χαλάζι.

Οινικές ανησυχίες.

Πολλοί παραγωγοί ανησυχούν για το μέλλον της αμπελουργίας παρατηρώντας την μεταβολή του κλίματος και τα νέα δεδομένα που αυτή διαμορφώνει. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μπορεί να έχει επιτρέψει την καλλιέργεια του αμπελιού σε περιοχές της βόρειας Ευρώπης -που μέχρι πρόσφατα, η σκέψη και μόνο ενός τέτοιου ενδεχόμενου έμοιαζε με ανέκδοτο- αλλά από την άλλη μεριά, έχει θέσει κρασιά με μακρά παράδοση και ιστορία, όπως τα γερμανικά Eiswein, υπό τον κίνδυνο εξαφάνισης, λόγω του γεγονότος ότι πλέον η θερμοκρασία το χειμώνα δεν φτάνει αρκετά χαμηλά για να παγώσει τα σταφύλια.

Διάσημοι παραγωγοί σαν τον Miguel A. Torres ανησυχούν για την ανισόρροπη ωρίμανση των σταφυλιών αναγνωρίζοντας την σαν την πιο σημαντική απειλή που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, για την παραγωγή οίνων ποιότητας. Βέβαια, δεν καταθέτουν τα όπλα μοιρολατρικά, αλλά αντιθέτως, προχωρούν σε μια σειρά από κινήσεις για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής. Πρόσφατα, ο διάσημος παραγωγός αγόρασε μια μεγάλη έκταση στα βουνά της Navarra, εκτιμώντας ότι σε 20 χρόνια η περιοχή αυτή θα είναι ιδανική για αμπελοκαλλιέργεια.

Με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Υπάρχουν όμως και αυτοί που διατηρούν τη ψυχραιμία τους και δεν δείχνουν να ανησυχούν. Ένας από αυτούς είναι και ο Borris Champy, αμπελουργός τρίτης γενιάς με σημαντική εμπειρία τόσο στο Bordeaux όσο και στην Bourgogne.  Ο Champy θεωρεί ότι η φυλλοξήρα και ο περονόσπορος αποτελούσαν πολύ μεγαλύτερες απειλές για την αμπελουργία από την κλιματική αλλαγή. Υποστηρίζει λοιπόν ότι, η αμπελουργία μπορεί να στηριχθεί στις τεχνολογικές καινοτομίες και κατακτήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Η κλωνική επιλογή είναι μονόδρομος υποστηρίζει ο Champy κυρίως για τις περιοχές που έχουν ιδιαίτερα θερμό κλίμα, πράγμα που στην Ελλάδα λίγοι φαίνεται να έχουν αντιληφθεί. Επίσης, θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες τεχνικές διαμόρφωσης και κλαδέματος της αμπέλου, έτσι ώστε να ανταπεξέλθουν τα αμπέλια στις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας. Άλλοι σαν τον Torres, έχουν επιλέξει να αυξήσουν την πυκνότητα φύτευσης των αμπελώνων τους, για να προστατεύσουν τα αμπέλια τους με περισσότερη σκίαση ή και να αναζητήσουν μεγαλύτερα υψόμετρα για την φύτευση αμπελώνων. Επιπλέον, πολλοί παραγωγοί-ανάμεσα τους και ο Torres- έχουν στρέψει την προσοχή τους στην αναζήτηση ξεχασμένων ποικιλιών, οι οποίες πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν καλύτερα στις προκλήσεις του μέλλοντος.

Ας μην ξεχνάμε όμως  ότι βάσει της Δαρβινικής θεωρίας η επιβίωση στηρίζεται στη δυνατότητα προσαρμογής στις αλλαγές. Σε αυτό το πλαίσιο ο Dennis Dubourdieu καθηγητής του πανεπιστημίου του Bordeaux και σύμβουλος πολλών Chateaux στην περιοχή, όπως και ο πατέρας του, θεωρεί ότι το μέλλον ανήκει στις μεσογειακές ποικιλίες που είναι πιο εύκολα προσαρμόσιμες στα νέα κλιματικά δεδομένα.