Το Chateauneuf Du Pape αποτελεί όχι μόνο την πιο ξακουστή ονομασία προέλευσης AOC του νότιου Ροδανού, αλλά και την πρώτη ζώνη όπου θεσπίστηκαν κανόνες και υποχρεώσεις για να προστατευτεί η ποιότητα των κρασιών της περιοχής, η φήμη τους, αλλά και η βιωσιμότητα των αμπελουργίκών εκμεταλλεύσεων στο μακρινό 1925. Αυτός που ηγήθηκε της  κίνησης αυτής ήταν ο πασίγνωστος σήμερα Baron Pierre Le Roy de Boiseaumarie, ιδιοκτήτης του διάσημου Chateau Fortia, το οποίο μέχρι και σήμερα βρίσκεται στα χέρια των απογόνων του.

Λίγα λόγια για το μακρινό 1925

Η Γαλλία της δεκαετίας του 1920 ήταν μια χώρα που ζούσε σε έναν παροξυσμό ανεμελιάς και δημιουργικότητας. Τα χρόνια εκείνα έχουν χαρακτηριστεί ως Les Annees Folles ( Οι τρελές χρονιές). Τα καμπαρέ του Παρισιού, οι γκαλερί, τα θέατρα και οι πρώτοι κινηματογράφοι γνώριζαν μια απήχηση άνευ προηγουμένου.  Όλη η γαλλική κοινωνία προσπαθούσε να αφήσει πίσω της τα καταστρεπτικά χρόνια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και να ξαναπιάσει το νήμα της Belle Epoque που επικρατούσε πριν τον πόλεμο.

Για το γαλλικό κρασί όμως τα πράγματα δεν ήταν το ίδιο ανέμελα, καθώς τα χρόνια του πολέμου απλά συνέβαλαν στην περαιτέρω αποδιάρθρωση του γαλλικού αμπελώνα. Το 1870 ήταν η χρονιά που εμφανίστηκε πρώτη φορά η φυλλοξήρα στη Γαλλία και χρειάστηκαν κοντά 50 χρόνια για να καταφέρει να θωρακιστεί πλήρως ο γαλλικός αμπελώνας απέναντι στην απειλή αυτή που σχεδόν τον εξαφάνισε.

Ο Α’ ΠΠ είχε δημιουργήσει ποικίλα και πολυεπίπεδα προβλήματα στην γαλλική οινοβιομηχανία. Το βασικότερο ήταν η επιστράτευση των περισσότερων αμπελουργών στο πολεμικό μέτωπο, με πάρα πολλούς από αυτούς να επιστρέφουν βαριά τραυματισμένοι ή να μην γυρνούν καθόλου από το μέτωπο. Τα αμπέλια είχαν επίσης παραμεληθεί για 4 χρόνια καθώς δεν υπήρχε το απαραίτητο δυναμικό για να τα περιποιείται, αλλά ούτε μετά τον πόλεμο βελτιώθηκε η κατάσταση σε αυτόν τον τομέα, καθώς μαζί με τις απώλειες του πολέμου χάθηκε και η πολύτιμη εμπειρία των αμπελουργών.  Η πρωτοβουλία του γαλλικού στρατού να προμηθεύει τους στρατιώτες στο μέτωπο καθημερινά με κρασί, ώθησε τα παραμελημένα αμπέλια στα όρια τους καθώς υποχρεώθηκαν να αυξήσουν τις παραγωγές τους για να καλυφθούν οι ανάγκες του Στρατού. Μια από τις πιο άγνωστες πτυχές της γαλλικής προπαγάνδας στην εποχή του πολέμου ήταν αυτή που υποστήριζε την ανωτερότητα του οινόφιλου γαλλικού έθνους έναντι των ζυθόφιλων Γερμανών.

Μετά τον  πόλεμο το γαλλικό κράτος κλήθηκε να διαχειριστεί μια διόλου εύκολη κατάσταση, καθώς το γαλλικό κρασί έπρεπε να ξαναφτάσει τα υψηλά ποιοτικά κριτήρια που απολάμβανε πριν την έλευση της φυλλοξήρας, αλλά και να ανακτήσει τις διεθνείς αγορές που είχε χάσει κατά τον πόλεμο. Η αυτοκρατορική Ρωσία ήταν μια αγορά μόνιμα χαμένη με την επανάσταση των μπολσεβίκων το 1917, οι ΗΠΑ είχαν μπει στην περιόδο της ποτοαπαγόρευσης και στην Αγγλία πολλά μέλη της μεσαίας τάξης που πολέμησαν σαν αξιωματικοί - και  προτιμούσαν το γαλλικό κρασί έναντι  της μπύρας – βρίσκονταν θαμμένοι στα πεδιά των μαχών του Α’ ΠΠ.

Το 1919 το γαλλικό κράτος ψήφισε έναν νόμο που έθετε τα δικαστήρια υπεύθυνα για την θέσπιση των ορίων κάθε οινοπαραγωγικής ζώνης. Ας φανταστεί ο καθένας σήμερα στην Ελλάδα κάποιον δικαστή να προσπαθεί να φέρει εις πέρας την οριοθέτηση των υπόζωνών σε οποιαδήποτε ζώνη ΠΟΠ, για να αναλογιστεί κανείς το χάος που προκλήθηκε και τις δικαστικές διαμάχες. Παρόλες τις διαμάχες, εκείνα τα χρόνια οριοθετήθηκαν  οι πρώτες ονομασίες προέλευσης, οι οποίες όμως έδιναν έμφαση μόνο στην προέλευση του κρασιού.

Chateauneuf du Pape 1925

Οι αμπελουργοί της περιοχής του Chateauneuf du Pape αντιλαμβάνονταν ότι απαιτούνταν κάτι παραπάνω από την γεωγραφική οριοθέτηση της περιοχής τους για να προστατευτεί η φήμη της αλλά και το εισόδημα τους. Τότε απευθύνθηκαν σε έναν γνωστό για τους αγώνες του υπέρ των αμπελουργών, ιδιοκτήτη Chateau, στην περιοχή του Chateauneuf du Pape, τον  Βαρόνο Pierre Le Royde Boiseaumarie, για να αναλάβει την οργάνωση τους.  Είναι χαρακτηριστική η φράση που φέρεται να έθεσε ως προυπόθεση ο βαρόνος  για να αναλάβει την υπόθεση: «Δέχομαι να αναλάβω με την προϋπόθεση ότι θα είστε οι πρώτοι που θα δώσετε το παράδειγμα τιμιότητας και πειθαρχίας».

Το αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών του βαρόνου ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τα μέχρι τότε δεδομένα του γαλλικού κρασιού και μελλοντικά θα αποτελούσε την βάση για την διαμόρφωση των Appellation d’ Origine  Contrôlée. Το Chateauneuf du Pape από το 1925 και έπειτα αποτελούσε μια γεωγραφικά οριοθετημένη ζώνη, στην οποία είχαν τεθεί για πρώτη φορά αυστηρά κριτήρια για την διασφάλιση της ποιότητας. Αμπελουργικά καθορίστηκαν υποχρεωτικά συστήματα διαμόρφωσης αλλά και συγκεκριμένες ποικιλίες αμπέλου vitis vinifera – 13 στον αριθμό. Μπορεί δεκατρείς ποικιλίες να μην είναι λίγες, αλλά προφανώς υπήρχαν πολλές που αποκλείστηκαν, καθώς επιλέχθηκαν μόνο αυτές που παρήγαγαν τα καλύτερης ποιότητας κρασιά, ενώ αποκλείστηκαν τελείως τα υβρίδια που είχαν επιλεχθεί για την παραγωγικότητα και όχι την ποιότητα τους.

Τέθηκαν επίσης όρια για την ποιότητα των σταφυλιών, με το χειρότερο 5% να πρέπει να ξεσκαρτάρεται σε κάθε τρύγο υποχρεωτικά. Οινολογικά τα κρασιά έπρεπε να φέρουν αλκοολικό τίτλο τουλάχιστον 12,5%  καθώς και η πτητική οξύτητα – παράγωγο της οξείδωσης των οίνων – να μην ξεπερνάει κάποια όρια.

Ο  αντίκτυπος των  αλλαγών που επέλεξε η ζώνη του Chateauneuf du Pape στη γαλλική οινοβιομηχανία, ήταν τόσο βαθύς που μερικά χρόνια αργότερα – το 1935 πιο συγκεκριμένα- ο Βαρονος Pierre Le Roy de Boiseaumarie θα αναλάμβανε να ηγηθεί του INAO ( Institut National de l’ Origine). To INAO διαμόρφωσε σε αρχικό στάδιο τις περισσότερες από τις διάσημες γαλλικές ονομασίες προέλευσης που γνωρίζουμε σήμερα κάτω από την σταθερή καθοδήγηση του βαρόνου.  Να σημειωθεί ότι η επιλογή του Le Roy έγινε  την περίοδο που είχε ήδη ξεσπάσει η οικονομική κρίση του 1929 και νέα πολεμικά σύννεφα σχηματίζονταν στον ορίζοντα της Ευρώπης, ενδεικτικό της εκτίμησης που απολάμβανε ο θεμελιωτής του Chateauneuf du Pape.

Λίγα λόγια για τον διάσημο Βαρόνο

Ο Pierre Le Royde Boiseaumarie κατάγονταν από οικογένεια παραδοσιακά στρατιωτικών με καταγωγή την βόρεια Γαλλία. Μετά την ατιμωτική αποστράτευση του πατέρα του, ο οποίος διαφώνησε με τον χωρισμό κράτους εκκλησίας, ο LeRoy βρέθηκε στον γαλλικό νότο όπου η οικογένεια του αγόρασε ένα αμπέλι. Ο ίδιος σπούδασε Νομική και συμμετείχε ενεργά στον ξεσηκωμό των αμπελουργών του Langeudoc το 1907. Φέρεται να έβαλε φωτιά στην πόρτα του δικαστηρίου του Montpellier στο οποίο μέσα βρίσκονταν στρατιώτες, έτσι ώστε οι τελευταίοι να μην μπορούν να πυροβολήσουν τους διαδηλωτές αμπελουργούς.  Στον Α’ ΠΠ υπηρέτησε ως πιλότος και το 1919 παντρεύτηκε την Edmee Bernard Le Saint, κάτοχο του ιστορικού Chateau Fortia στην περιοχή του Chateauneuf du Pape.

Ενόψει της εορτής του Πάσχα

Τα κρασιά του Chateau Fortia μπορεί να μην εισάγονται στην χώρα μας, αλλά για όσους θέλουν να δοκιμάσουν έναν ξεχωριστό συνδυασμό κρασιού-φαγητού την ημέρα του Πάσχα που πλησιάζει, τα κρασιά του Chateauneuf du Pape είναι μια νέα πρόκληση.  Τα κρασιά της περιοχής φημίζονται για την πολυπλοκότητα των αρωμάτων τους, ανάμεσα στα φρούτα, τα μπαχάρια και τα αρώματα της παλαίωσης, το  γεμάτο σώμα τους βρίσκεται σε ισορροπία με την στιβαρή δομή και διαθέτουν μακρύ και έντονο τελείωμα.